İki dönem arasındaki fiyat endekslerini girerek enflasyon oranını ve paranın alım gücündeki değişimi hesaplayın.
Ekonomi ve finans dünyasının en sık konuşulan kavramlarından biri olan **enflasyon**, en basit tanımıyla mal ve hizmetlerin genel fiyat düzeyindeki sürekli artıştır. Bu artış, paranın **alım gücünün** zamanla azalması anlamına gelir. Yani, bugün 100 TL ile alabildiğiniz ürün ve hizmet sepetini, bir yıl sonra aynı parayla alamazsınız; ya daha fazla para ödemeniz gerekir ya da aynı parayla daha az ürün alırsınız. Enflasyon, sadece bireylerin bütçesini değil, aynı zamanda şirketlerin yatırım kararlarını, hükümetlerin para politikalarını ve bir ülkenin genel ekonomik sağlığını derinden etkileyen makroekonomik bir olgudur. Bu nedenle, enflasyon oranını doğru bir şekilde ölçmek ve anlamak, hem bireysel finansal planlama hem de ülke ekonomisinin yönetimi için hayati önem taşır. Bu hesaplayıcı, enflasyonun temel mantığını ve paranın reel değeri üzerindeki etkisini anlamanıza yardımcı olmak için tasarlanmıştır.
Enflasyonu ölçmek için en yaygın kullanılan gösterge **Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)** veya uluslararası adıyla **CPI (Consumer Price Index)**'dir. Ülkelerin istatistik kurumları (Türkiye'de TÜİK), tipik bir hanenin tükettiği mal ve hizmetlerden oluşan standart bir "pazar sepeti" oluşturur. Bu sepette gıda ürünleri, kira, ulaşım, sağlık, eğitim, giyim gibi yüzlerce farklı kalemin ağırlığı bulunur. TÜFE, bu sepetin toplam maliyetinin zaman içindeki değişimini takip eden bir endekstir. Belirli bir baz yılının endeks değeri 100 kabul edilir ve sonraki dönemlerdeki sepetin maliyeti bu baz yıla göre oranlanır. Örneğin, bir sonraki yıl endeks 110 olursa, bu, hayat pahalılığının baz yıla göre %10 arttığı anlamına gelir.
Enflasyon oranı ise, iki farklı dönemdeki endeks değerleri arasındaki yüzde değişimi ifade eder. Formülü oldukça basittir:
Enflasyonun en önemli etkilerinden biri, paranın **nominal değeri** ile **reel değeri** arasındaki farkı yaratmasıdır.
Enflasyon, paranın nominal değerini değiştirmezken, reel değerini sürekli olarak azaltır. Bir meblağın geçmişteki alım gücünün bugünkü karşılığını veya bugünkü bir meblağın gelecekteki tahmini değerini bulmak için yine fiyat endeksleri kullanılır. Bu, "zamanlar arası karşılaştırma" yapabilmek için tüm değerleri aynı dönemin fiyat seviyesine getirme işlemidir.
Örneğin, 2010 yılında TÜFE 180 iken elinizdeki 1.000 TL'nin, TÜFE'nin 360 olduğu 2020 yılındaki alım gücü eşdeğeri: 1.000 TL * (360 / 180) = 2.000 TL'dir. Yani, 2010'da 1.000 TL ile alabildiğiniz ürün sepetini, 2020'de alabilmek için 2.000 TL'ye ihtiyacınız vardı.