Osmotik Basınç Hesaplama (Π = iMRT)

Osmotik (Ozmotik) Basınç Nedir?

Ozmoz, çözücü moleküllerinin (genellikle su) yarı geçirgen bir zardan, derişimin düşük olduğu ortamdan derişimin yüksek olduğu ortama doğru net geçişidir. **Osmotik basınç (Π)** ise, bu ozmotik akışı durdurmak için derişimi yüksek olan tarafa uygulanması gereken minimum basınçtır. Koligatif özelliklerden biridir, yani çözeltideki çözünen tanecik sayısına bağlıdır, türüne değil.

Osmotik Basınç Formülü (van 't Hoff)

Osmotik basınç, van 't Hoff denklemi ile hesaplanır. Bu denklem, İdeal Gaz Yasası'na oldukça benzer:

• Π: Osmotik basınç (genellikle atmosfer, atm).
• i: van 't Hoff faktörü. Çözünen maddenin suda kaç iyon veya parçacığa ayrıldığını gösterir. Kovalent bileşikler (şeker, üre vb.) için i=1'dir. NaCl için i=2 (Na⁺ ve Cl⁻), CaCl₂ için i=3 (Ca²⁺ ve 2Cl⁻) alınır.
• M: Çözeltinin Molaritesi (mol/L).
• R: İdeal gaz sabiti. Bu hesaplamada 0.0821 L·atm/(mol·K) değeri kullanılır.
• T: Mutlak sıcaklık (Kelvin, K).

Hesaplama Örneği

0.1 M NaCl çözeltisinin 27°C'deki osmotik basıncını hesaplayalım.

1. Değerleri Belirle:
i = 2 (çünkü NaCl → Na⁺ + Cl⁻)
M = 0.1 mol/L
R = 0.0821 L·atm/mol·K
T = 27°C + 273.15 = 300.15 K

2. Formülde Yerine Koy:
Π = (2) × (0.1 mol/L) × (0.0821 L·atm/mol·K) × (300.15 K)
Π ≈ 4.93 atm