Su Potansiyeli (Ψ) Nedir?
Su potansiyeli (Ψ, Psi harfi ile gösterilir), suyun bir sistemdeki potansiyel enerjisini ifade eder ve suyun bir yerden başka bir yere hareket etme eğilimini belirler. Temel kural, **suyun her zaman yüksek su potansiyeline sahip bir bölgeden, düşük su potansiyeline sahip bir bölgeye doğru hareket etmesidir.** Saf suyun standart koşullardaki su potansiyeli sıfır (0) kabul edilir.
Su Potansiyelinin Bileşenleri
Toplam su potansiyeli, iki ana bileşenin toplamıdır:
Ψ = Ψₛ + Ψₚ
- Çözünen Potansiyeli (Ψₛ): Ozmotik potansiyel olarak da bilinir. Bir çözeltiye çözünen maddelerin (tuz, şeker vb.) eklenmesi, su moleküllerinin serbest hareketini kısıtlar ve su potansiyelini düşürür. Bu nedenle Ψₛ değeri her zaman negatif veya sıfırdır.
- Basınç Potansiyeli (Ψₚ): Sistem üzerindeki fiziksel basıncı ifade eder. Örneğin bir bitki hücresinin içindeki turgor basıncı pozitif bir Ψₚ yaratırken, bir şırıngadan suyu çekmek negatif bir Ψₚ oluşturur. Atmosfer basıncındaki açık bir kap için Ψₚ değeri sıfır kabul edilir.
Çözünen Potansiyeli Formülü
Çözünen potansiyeli van 't Hoff denklemi ile hesaplanır:
Ψₛ = -iCRT
- i: van 't Hoff faktörü. Çözünenin suda kaç parçacığa ayrıldığını gösterir (örn: Sakkaroz için 1, NaCl için 2).
- C: Çözeltinin Molar derişimi (mol/L).
- R: İdeal gaz sabiti. Bu hesaplamada basınç birimi "bar" olduğu için 0.08314 L·bar/mol·K değeri kullanılır.
- T: Mutlak sıcaklık (Kelvin, K).