Dava Harcı ve Yargılama Giderleri Hakkında Bilgiler
Bir dava açılırken veya dava süresince, davanın türüne ve konusuna göre çeşitli harçların ve giderlerin ödenmesi gerekmektedir. Bu masraflar genel olarak Harçlar Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) kapsamında düzenlenmiştir.
Harç Türleri
Harçlar, devletin sunduğu adli hizmetler karşılığında alınan bedellerdir ve temel olarak ikiye ayrılır:
- Maktu Harçlar: Dava değerine bakılmaksızın, her dava türü için kanunda sabit olarak belirlenmiş harçlardır. Örneğin, boşanma davası, velayet davası gibi konusu para olmayan veya para ile ölçülemeyen davalarda maktu harç alınır. Başvurma harcı da genellikle maktudur.
- Nispi Harçlar: Davanın konusu para veya para ile ölçülebilen bir değer ise (alacak, tazminat, tapu iptali vb.), bu değer üzerinden kanunda belirtilen oranda alınan harçlardır. Nispi harçlarda genellikle davanın başında "peşin harç" (oranın dörtte biri) ödenir, kalan kısım ("tamamlama harcı") dava sonunda kararla birlikte hükmedilir.
Dava açılırken ödenmesi gereken temel harçlar şunlardır:
- Başvurma Harcı: Davanın mahkemeye kaydedilmesi için alınan maktu bir harçtır.
- Peşin Harç: Maktu harca tabi davalarda harcın tamamı, nispi harca tabi davalarda ise hesaplanan harcın dörtte biri (%1/4) peşin olarak ödenir (Harçlar Kanunu md. 28).
- Karar ve İlam Harcı: Dava sonunda verilen kararla birlikte, harca tabi işlemin niteliğine göre alınan harçtır. Nispi harca tabi davalarda, peşin ödenen miktar düşüldükten sonra kalan bakiye harç (tamamlama harcı) da bu kalemde değerlendirilir ve genellikle davayı kaybeden tarafa yükletilir.
Not: 2023 yılında yapılan değişiklikle arabuluculuk sonrası açılan davalarda başvurma harcı alınmamakta, peşin harç ise yarısı oranında alınmaktadır. Bu araç şimdilik bu istisnayı dikkate almamaktadır.
Yargılama Giderleri ve Gider Avansı
Yargılama giderleri, davanın yürütülmesi için yapılan harcamalardır. HMK'ya göre davacı, dava açarken ileride yapılması muhtemel yargılama giderlerini karşılamak üzere mahkeme veznesine bir "gider avansı" yatırmak zorundadır (HMK md. 120). Gider avansı, davanın özelliklerine göre değişmekle birlikte genellikle aşağıdaki kalemleri içerir:
- Tebligat Giderleri: Taraflara, tanıklara, bilirkişilere ve ilgili kurumlara yapılacak tebligatlar için PTT masrafları.
- Tanık Ücreti ve Giderleri: Dinlenecek tanıklara ödenmesi gereken, her yıl Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen günlük ücret ve yol masrafları.
- Bilirkişi Ücreti ve Giderleri: Dosyanın uzmanlık gerektiren bir konuda incelenmesi için görevlendirilecek bilirkişilere ödenecek, her yıl belirlenen tarifeye göre hesaplanan ücret ve masraflar. Bu ücret, bilirkişinin uzmanlık alanına ve harcayacağı emeğe göre önemli ölçüde değişebilir.
- Keşif Giderleri: Mahkeme heyetinin veya bilirkişinin dava konusu yeri (örn: gayrimenkul) incelemesi gerektiğinde yapılacak yol, konaklama ve harcırah giderleri.
- Diğer Giderler: Dosyanın başka mahkemelere veya kurumlara gönderilmesi, yazışmalar, ilan yapılması gibi diğer posta ve sair masraflar.
Yatırılan gider avansı dava süresince yapılan harcamalar için kullanılır. Avans yetersiz kalırsa, mahkeme davacıya ek avans yatırması için süre verir. Dava sonunda, kullanılmayan avans iade edilir ve yapılan tüm yargılama giderleri genellikle davayı kaybeden tarafa yükletilir.
Yasal Uyarı ve Tahmin Niteliği: Bu hesaplama aracı, **2025 yılı harç tarifeleri ve gider avansı tutarları** kullanılarak genel bir tahmin sunmak amacıyla hazırlanmıştır. **Gerçek harç tutarları ve giderler her yıl Resmi Gazete'de yayımlanan güncel tarifelere göre belirlenir.** Özellikle bilirkişi ücretleri, tanık sayısı, tebligat sayısı ve diğer masraflar davanın seyrine göre büyük farklılıklar gösterebilir. Hesaplanan tutarlar **kesinlik taşımamakta olup sadece bir öngörü** niteliğindedir. Dava açmadan önce güncel harç ve gider avansı tarifelerini kontrol etmek ve bir avukattan hukuki danışmanlık almak esastır. Bu araç kullanılarak yapılan hesaplamalara dayanılarak alınan kararlardan ve doğacak sonuçlardan SmartHesap.com sorumlu tutulamaz.