Basit faiz, finans dünyasının en eski ve en anlaşılır kavramlarından biridir. Paranın zaman değerini ölçmenin en doğrudan yoludur. Bu rehber, basit faiz hesaplama aracımızı en verimli şekilde kullanmanız, kişisel bütçenizi yönetmeniz, kısa vadeli yatırım ve borçlanma senaryolarınızı doğru analiz etmeniz için kapsamlı bilgiler sunar. Güncel ekonomi trendleri, enflasyon etkileri, merkez bankası politikaları ve dijital bankacılık uygulamaları ışığında basit faizin önemini yeniden değerlendireceğiz.
Basit faiz, sadece ana para (anapara) üzerinden, belirli bir süre ve oran için hesaplanan faiz türüdür. Faiz kazancı, her dönem sonunda anaparaya eklenmez ve bir sonraki dönemin faiz hesaplamasında dikkate alınmaz. Bu nedenle, bileşik faize kıyasla daha lineer ve öngörülebilir bir büyüme sağlar. Temel formülü şudur: Faiz = Anapara x Faiz Oranı x Zaman. Buradaki "Zaman" değişkeni, faiz oranının birimiyle uyumlu olmalıdır (yıllık oran için yıl, aylık oran için ay vb.).
Hesaplamanın temelini oluşturan formül aslında oldukça sadedir:
I = P × r × t
Burada;
I = Toplam kazanılan faiz (Interest)
P = Ana para (Principal)
r = Yıllık faiz oranı (ondalık formatında, örn. %5 için 0.05)
t = Zaman (yıl cinsinden)
Toplam para miktarı (A) ise şu formülle bulunur: A = P + I = P(1 + r × t).
Zaman birimi yıldan farklıysa (ay veya gün), 't' değişkeni buna uyarlanmalıdır. Örneğin, 6 ay için t = 6/12 = 0.5 yıl, 90 gün için t = 90/360 = 0.25 yıl (finansal hesaplamalarda genellikle 1 yıl = 360 gün kabul edilir).
Basit faiz, özellikle kısa vadeli finansal işlemlerde tercih edilir. Kredi kartı borçları, kısa vadeli kişisel krediler, senetler, hazine bonoları ve vadesi bir yıldan kısa mevduatlar genellikle basit faizle hesaplanır. Avantajları şunlardır:
Yatırım veya borçlanma kararı verirken hangi faiz türünün daha avantajlı olduğunu anlamak çok önemlidir. Yatırımcı için uzun vadede bileşik faiz her zaman daha kârlıyken, borçlu için basit faiz daha az maliyetlidir. Karar verirken şu faktörleri göz önünde bulundurun:
Yüksek enflasyon ortamlarında, faiz getirilerinin enflasyon karşısında reel getirisi (faiz oranı - enflasyon oranı) çok önemlidir. Basit faizle yapılan bir yatırımın getirisi, enflasyonun altında kalıyorsa, paranızın satın alma gücü aslında erimiş olur. 2023-2024 küresel ekonomi trendleri, merkez bankalarının faiz artırım döngüleri ve Türkiye'deki TL ve döviz cinsi mevduat oranları, basit faiz hesaplamalarınızı yaparken mutlaka dikkate almanız gereken dinamiklerdir. Aracımız size nominal getiriyi gösterir, reel getiriyi hesaplamak için enflasyon verilerini takip etmeniz gerekebilir.
Mobil bankacılık uygulamaları, fintech şirketleri ve online yatırım platformları, faiz hesaplamalarını kullanıcılar için otomatikleştirdi. Ancak, bu araçların arkasındaki mantığı anlamak, size sunulan teklifleri daha iyi değerlendirmenizi sağlar. Aracımız, bu dijital araçların nasıl çalıştığını anlamanıza ve kendi başınıza doğrulama yapabilmenize olanak tanır. Özellikle "buy now, pay later" (BNPL - şimdi al, sonra öde) gibi kısa vadeli finansal ürünlerin maliyetlerini hesaplamak için idealdir.
Türkiye'de, mevduat faizi gelirleri gelir vergisine tabidir ve stopaj yoluyla kesinti yapılır. Faiz giderleri ise (kredi faizleri) belirli koşullar altında gider yazılabilir veya indirim konusu olabilir. Basit faiz hesaplaması yaparken, brüt getiri/ maliyetin yanı sıra, vergi sonrası net getiriyi veya vergi etkisiyle birlikte net maliyeti de düşünmek önemlidir. Aracımız brüt tutarları gösterir, nihai finansal kararlarınızı vermeden önce bir mali müşavire danışmanızı öneririz.
Örnek 1 - Kısa Vadeli Mevduat: 15.000 TL'nizi, bankada yıllık %25 faiz oranından 6 aylığına değerlendirmek istiyorsunuz.
Faiz = 15.000 × 0.25 × (6/12) = 15.000 × 0.25 × 0.5 = 1.875 TL
6 ay sonunda elinize geçecek toplam tutar: 15.000 + 1.875 = 16.875 TL (Stopaj öncesi).
Örnek 2 - Bireysel Kredi Geri Ödeme: 50.000 TL'lik bir ihtiyaç kredisini yıllık %30 faizle 12 ayda geri ödeyeceksiniz.
Yıllık Faiz = 50.000 × 0.30 × 1 = 15.000 TL
Aylık faiz maliyeti ≈ 15.000 / 12 = 1.250 TL. Toplam geri ödeme: 50.000 + 15.000 = 65.000 TL.
Not: Gerçek kredi geri ödemeleri genellikle annuity (eşit taksit) yöntemiyle hesaplanır ve bu basit faizden farklıdır. Bu örnek sadece toplam faiz maliyetini göstermek içindir.
Örnek 3 - Ticari Senet (90 gün): 40.000 TL nominal değerli bir senedin iskonto oranı yıllık %20.
İskonto Edilecek Faiz = 40.000 × 0.20 × (90/360) = 40.000 × 0.20 × 0.25 = 2.000 TL
Senet bugünkü değeri = 40.000 - 2.000 = 38.000 TL.
Finansal okuryazarlığın temelini oluşturan basit faiz kavramını anlamak, bireylerin para yönetimi, yatırım ve borçlanma konularında daha bilinçli kararlar almasını sağlar. Lise ve üniversite müfredatlarında, işletme ve iktisat derslerinde bu konu sıklıkla işlenir. Aracımız, öğrencilerin ve konuyu yeni öğrenenlerin pratik yapması, formülleri somut örneklerle görmesi için mükemmel bir kaynaktır.
Aracımız, standart basit faiz hesaplamaları için tasarlanmıştır.
Basit faiz hesaplama becerisi, günlük finansal hayatınızda size güç katar. İster bir birikimi değerlendirmek ister bir borcun maliyetini anlamak isteyin, buradaki bilgiler ve aracımız size ışık tutacaktır. Paranızın zaman içinde nasıl çalıştığını anlamak, daha sağlam bir finansal gelecek inşa etmenin en önemli ilk adımıdır. Hesaplayın, karşılaştırın ve özgüvenle karar verin.