Karın ağrısı ile başvuran hastalarda akut apandisit olasılığını değerlendirin.
Alvarado Skoru, karın ağrısı şikayetiyle acil servise başvuran bir hastada akut apandisit olasılığını değerlendirmek amacıyla kullanılan, uluslararası kabul görmüş bir klinik skorlama sistemidir. 1986 yılında Dr. Alfredo Alvarado tarafından geliştirilen bu sistem, hastanın semptomları, fizik muayene bulguları ve basit laboratuvar testlerini temel alan 8 kriteri puanlayarak, apandisit tanısı için objektif bir risk tahmini sunar. Özellikle acil servislerde ve birinci basamak sağlık hizmetlerinde, tanıyı hızlandırmak, gereksiz ve maliyetli görüntüleme yöntemlerinin kullanımını azaltmak ve negatif apendektomi (ameliyatta apendiksin normal bulunması) oranlarını düşürmek için değerli bir araçtır.
Alvarado Skorunu oluşturan 8 kriter, akılda kalıcılığı artırmak için İngilizce karşılıklarının baş harflerinden oluşan MANTRELS kısaltmasıyla bilinir. Her kriterin belirli bir puan değeri vardır:
| Harf | Kriter (Türkçe Açıklaması) | Puan |
|---|---|---|
| M | Migratory right iliac fossa pain (Sağ alt kadrana göçen ağrı): Genellikle göbek çevresinde başlayıp saatler içinde karnın sağ alt bölgesine yerleşen tipik apandisit ağrısı. | 1 |
| A | Anorexia (İştahsızlık): Hastanın yemek yeme isteğinin belirgin şekilde kaybolması. | 1 |
| N | Nausea / Vomiting (Bulantı / Kusma): Karın ağrısına eşlik eden bulantı ve/veya kusma şikayeti. | 1 |
| T | Tenderness in right iliac fossa (Sağ alt kadranda hassasiyet): Doktorun, karnın sağ alt bölgesine (McBurney noktası) bastırdığında hastanın ağrı hissetmesi. (En yüksek puanlı fizik muayene bulgusu). | 2 |
| R | Rebound tenderness (Rebound hassasiyeti): Sağ alt kadrana bastırılıp el aniden çekildiğinde ağrının şiddetlenmesi. Periton irritasyonunu gösterir. | 1 |
| E | Elevated temperature (Ateş): Vücut sıcaklığının 37.3°C'nin üzerinde olması. | 1 |
| L | Leukocytosis (Lökositoz): Kan tahlilinde beyaz kan hücrelerinin (akyuvar) sayısının 10,000/mm³'ün üzerinde olması. Vücutta bir enfeksiyon olduğunu gösterir. | 2 |
| S | Shift to the left of neutrophils (Nötrofillerde sola kayma): Beyaz kan hücreleri içinde, enfeksiyonla savaşan genç nötrofillerin oranının %75'in üzerine çıkması. | 1 |
Hesaplanan toplam skor (0-10 arası), hastanın apandisit riskini üç ana kategoriye ayırır ve hekime sonraki adım için yol gösterir:
Bu skor aralığında akut apandisit tanısı oldukça zayıftır. Hastanın karın ağrısının altında yatabilecek diğer nedenler (gastroenterit, idrar yolu enfeksiyonu, kadınlarda yumurtalık kisti vb.) araştırılmalıdır. Hasta, genellikle güvenli bir şekilde evine gönderilebilir veya semptomların devam etmesi durumunda takip için yönlendirilebilir.
Tanının belirsiz olduğu gri bölgedir. Bu hastaların hastanede gözlem altına alınması, tekrarlayan fizik muayeneler ve kan tahlilleri yapılması gerekebilir. Tanıyı netleştirmek için genellikle ultrasonografi (USG) veya daha hassas olan bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik görüntüleme yöntemlerine başvurulur.
Bu skor aralığında akut apandisit olasılığı oldukça yüksektir. Bu hastalar için acil olarak bir Genel Cerrahi uzmanı tarafından değerlendirme (konsültasyon) istenmesi standart bir yaklaşımdır. Özellikle 9-10 gibi çok yüksek skorlarda, bazı klinisyenler ek görüntülemeye gerek duymadan doğrudan ameliyat (apendektomi) kararı alabilir.
Alvarado Skoru, 1986 yılında Kosta Rikalı cerrah Dr. Alfredo Alvarado tarafından geliştirilmiştir. Dr. Alvarado'nun amacı, akut apandisit tanısını standartlaştırmak ve özellikle kaynakların kısıtlı olduğu yerlerde klinisyenlere basit ama etkili bir karar destek aracı sunmaktı. O dönemde, apandisit şüphesiyle yapılan ameliyatların önemli bir kısmının "negatif apendektomi" (yani, apendiksin normal çıkması) ile sonuçlanması yaygın bir sorundu.
Dr. Alvarado, bu sorunu çözmek için apandisit tanısı almış hastaların dosyalarını geriye dönük olarak inceledi ve en sık görülen, en güvenilir 8 semptom, bulgu ve laboratuvar sonucunu belirledi. Bu kriterlere birer puan (bazılarına iki puan) atayarak 10 puanlık basit bir skorlama sistemi oluşturdu. Annals of Emergency Medicine dergisinde yayınlanan orijinal makalesi, dünya çapında büyük ilgi gördü ve skor, günümüzde hala akut apandisit triyajında en sık kullanılan klinik araçlardan biri olmaya devam etmektedir.
Alvarado Skorunun etkinliği, doğruluğu ve klinik pratikteki yeri üzerine yapılmış çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Aşağıda, skorun temelini oluşturan orijinal makale ve konuya ilişkin önemli bilimsel derlemeler yer almaktadır.