Yoğun bakım hastasının ilk 24 saat içindeki en kötü fizyolojik değerlerini girerek hastalık şiddetini ve mortalite riskini değerlendirin.
APACHE II (Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II), Yoğun Bakım Ünitelerinde (YBÜ) yatan kritik durumdaki hastaların hastalık şiddetini objektif bir şekilde puanlamak ve grup olarak mortalite (ölüm) riskini öngörmek için tasarlanmış, dünya çapında en yaygın kullanılan prognostik skorlama sistemlerinden biridir. 1985 yılında Dr. William A. Knaus ve ekibi tarafından geliştirilen bu sistem, hastanın YBÜ'ye kabulünün ilk 24 saati boyunca gözlemlenen en kötü (en anormal) fizyolojik değerlerini, hastanın yaşını ve önceden var olan ciddi kronik hastalıklarını bir araya getirerek tek bir skor üretir.
APACHE II, bireysel bir hasta için kesin bir ölüm tahmini yapmaktan ziyade, daha geniş bir perspektifte çeşitli amaçlar için kullanılır:
Toplam APACHE II skoru, üç ana bölümden elde edilen puanların toplanmasıyla oluşur:
Skorun en dinamik ve en büyük parçasını oluşturur. Hastanın ilk 24 saat içindeki en kötü değerleri baz alınarak 12 farklı fizyolojik parametre puanlanır. Bu parametreler arasında vücut sıcaklığı, ortalama arteriyel basınç, kalp hızı, solunum sayısı, kan oksijen seviyesi, pH, serum sodyum, potasyum, kreatinin, hematokrit ve lökosit sayısı bulunur. Ayrıca hastanın nörolojik durumunu gösteren Glasgow Koma Skalası (GKS) da bu bölüme dahildir.
İleri yaş, vücudun fizyolojik rezervini ve stresle başa çıkma yeteneğini azalttığı için mortalite açısından bağımsız bir risk faktörüdür. Bu nedenle, hastanın yaşına göre artan şekilde ek puanlar verilir.
Hastanın yoğun bakıma yatışından önce ciddi bir organ yetmezliği (karaciğer sirozu, kalp yetmezliği, kronik diyaliz, KOAH gibi) veya bağışıklık sistemini baskılayan bir durumu (kanser, kemoterapi, AIDS) olup olmadığı değerlendirilir ve buna göre ek puanlar eklenir.
Tüm bileşenlerden toplanan puanlar, 0 ile 71 arasında değişen nihai APACHE II skorunu oluşturur. Skor ne kadar yüksekse, hastanın fizyolojik bozukluğu o kadar şiddetlidir ve beklenen mortalite riski o kadar yüksektir. Örneğin, 4 puanlık bir skor yaklaşık %4 mortalite riski öngörürken, 24 puanlık bir skor yaklaşık %40, 35'in üzerindeki bir skor ise %85'in üzerinde bir mortalite riski öngörebilir. Bu oranlar, hastanın yatış tanısına göre de değişiklik gösterir. Klinisyenler bu skoru, hastanın genel durumu hakkında objektif bir fikir edinmek, tedavi stratejilerini tartışmak ve hasta yakınları ile prognoz hakkında konuşurken bir rehber olarak kullanabilirler.
APACHE II skoru, 1985 yılında George Washington Üniversitesi Tıp Merkezi'nde bir araştırma ekibi tarafından tanıtılmıştır. Bu ekibin liderliğini, yoğun bakımda prognostik skorlama sistemlerinin öncüsü olarak kabul edilen Dr. William A. Knaus yapmaktaydı. APACHE II, 1981'de geliştirilen orijinal APACHE sisteminin bir revizyonu ve basitleştirilmesiydi. Orijinal sistem 34 fizyolojik değişken içerirken, APACHE II bu sayıyı 12'ye indirerek klinik kullanımı çok daha pratik hale getirmiştir.
Dr. Knaus ve ekibinin temel amacı, yoğun bakım ünitelerindeki (YBÜ) hasta bakımının kalitesini objektif olarak ölçmek ve farklı YBÜ'ler arasında adil bir performans karşılaştırması yapabilmekti. APACHE II, hastaların hastalık şiddetine göre sınıflandırılmasına olanak tanıyarak, beklenen ve gözlenen mortalite oranları arasında bir karşılaştırma yapılmasını sağladı. Bu, YBÜ sonuçlarının değerlendirilmesinde ve klinik araştırmalarda hasta gruplarının standardize edilmesinde bir devrim niteliğindeydi ve dünya çapında yaygın olarak benimsendi.
APACHE II skorlama sistemi ve sonraki versiyonları, yoğun bakım tıbbı literatürünün temel taşlarındandır. Aşağıda, skorun gelişimini ve kullanımını detaylandıran bazı önemli bilimsel makaleler bulunmaktadır.