Akut pankreatitli hastalarda BT bulgularına göre ciddiyeti ve prognozu belirleyin.
Balthazar Skoru ve onun geliştirilmiş hali olan BT Şiddet İndeksi (CTSI - Computed Tomography Severity Index), akut pankreatit tanısı konmuş hastalarda, hastalığın şiddetini ve prognozunu (hastalığın seyri hakkındaki öngörü) değerlendirmek için kullanılan standart bir radyolojik skorlama sistemidir. Klinik skorlama sistemlerinden (BISAP, Ranson vb.) farklı olarak, CTSI doğrudan kontrastlı Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntülerindeki bulgulara dayanır. Bu sistem, pankreas bezindeki iltihabın (inflamasyon) derecesini ve daha da önemlisi, pankreatik nekrozun (doku ölümü) varlığını ve yaygınlığını birleştirerek mortalite ve morbidite (komplikasyon gelişme) riski hakkında kritik bilgiler sunar.
Akut pankreatit tanısı genellikle klinik bulgular ve laboratuvar testleri (amilaz, lipaz yüksekliği) ile konulur. BT, genellikle tanıyı doğrulamak için değil, hastalığın şiddetini belirlemek ve olası komplikasyonları saptamak için kullanılır. Özellikle tanının belirsiz olduğu veya hastanın kliniğinin ilk 48-72 saatte kötüleştiği durumlarda çekilir. Kontrast madde verilerek yapılan BT, pankreasın kanlanmasını gösterir ve kanlanmayan alanlar (nekroz) ile sıvı koleksiyonları gibi önemli bulguları ortaya çıkarır.
Nihai skor olan BT Şiddet İndeksi (CTSI), iki ana bileşenin puanlarının toplanmasıyla elde edilir ve toplamda 0 ile 10 arasında bir değer alır.
Bu bileşen, pankreas ve çevresindeki iltihabi değişikliklerin derecesini A'dan E'ye kadar 5 seviyede sınıflandırır:
Bu, CTSI'nin en önemli prognostik bileşenidir. Kontrastlı BT'de, canlı pankreas dokusu kontrast maddeyi tutarak parlak görünürken, kanlanmayan ölü doku (nekroz) karanlık alanlar olarak görülür. Bu nekrotik alanın yüzdesine göre puanlama yapılır:
Toplam CTSI skoru (Balthazar Puanı + Nekroz Puanı), hastanın komplikasyon geliştirme ve mortalite riski ile güçlü bir şekilde ilişkilidir:
| CTSI Skoru | Şiddet | Yaklaşık Mortalite Riski | Yaklaşık Komplikasyon Riski |
|---|---|---|---|
| 0 - 3 | Hafif Pankreatit | ~ %3 | ~ %8 |
| 4 - 6 | Orta Şiddette Pankreatit | ~ %6 | ~ %35 |
| 7 - 10 | Şiddetli Pankreatit | ~ %17 | ~ %92 |
Yüksek bir CTSI skoru (özellikle 7 ve üzeri), hastanın yoğun bakım takibi, enfekte nekroz gelişmesi durumunda antibiyotik tedavisi veya nekrotik dokuyu temizlemek için girişimsel radyoloji veya cerrahi müdahalelere ihtiyaç duyma olasılığının çok yüksek olduğunu gösterir.
BT Şiddet İndeksi (CTSI), New York Üniversitesi'nde görevli seçkin bir radyolog olan Dr. Emil J. Balthazar ve ekibinin çalışmaları sonucunda ortaya çıkmıştır. Dr. Balthazar, akut pankreatitin radyolojik değerlendirmesinde bir öncü olarak kabul edilir. 1985 yılında, pankreatitin ciddiyetini BT bulgularına göre sınıflandıran ve A'dan E'ye kadar derecelendirilen ilk sistemi yayınladı. Bu sistem, pankreasın boyutu, konturları ve çevre dokulardaki iltihabi değişikliklere odaklanıyordu.
Ancak, Dr. Balthazar ve meslektaşları, pankreatik nekrozun (doku ölümü) hasta sonuçlarını belirlemede en kritik faktörlerden biri olduğunu fark ettiler. Bu nedenle, 1990 yılında orijinal sistemlerini revize ettiler. Bu yeni sistemde, 1985'teki orijinal Balthazar derecesine ek olarak, BT'de saptanan pankreatik nekrozun yüzdesine dayalı bir puanlama eklediler. Bu iki puanın birleşimi, günümüzde yaygın olarak kullanılan BT Şiddet İndeksi (CTSI)'ni oluşturdu. Bu indeks, pankreatitin prognozunu tahmin etmede önceki sistemlerden çok daha güçlü ve doğru olduğunu kanıtlamıştır.
Balthazar Skoru ve BT Şiddet İndeksi'nin (CTSI) gelişimi ve klinik değeri, radyoloji ve gastroenteroloji literatüründeki temel makalelere dayanmaktadır. Aşağıda, bu skorlama sistemini anlamak için en önemli kaynaklar bulunmaktadır.