CAM-ICU Hakkında Detaylar
CAM-ICU (Confusion Assessment Method for the ICU - Yoğun Bakım için Konfüzyon Değerlendirme Metodu), yoğun bakımda yatan, özellikle mekanik ventilatöre bağlı hastalarda deliryum tanısını koymak için geliştirilmiş, yüksek duyarlılık ve özgüllüğe sahip bir yatak başı tarama aracıdır. Deliryum, dikkat ve bilişsel fonksiyonlarda akut bir bozulma ile karakterize, seyrinde dalgalanmalar gösteren ciddi bir beyin disfonksiyonu durumudur.
Deliryum Neden Önemlidir?
Yoğun bakım deliryumu, masum bir kafa karışıklığı durumu değildir. Araştırmalar, deliryumun aşağıdaki olumsuz sonuçlarla yakından ilişkili olduğunu göstermiştir:
- Artmış mortalite (ölüm) riski
- Uzamış mekanik ventilatör ve yoğun bakım kalış süresi
- Artmış hastane maliyetleri
- Taburculuk sonrası uzun dönemli bilişsel bozukluklar (demans benzeri tablolar)
Bu nedenle, deliryumun erken ve doğru bir şekilde tanınması, altta yatan nedenlerin araştırılması ve koruyucu stratejilerin uygulanması kritik öneme sahiptir.
CAM-ICU Algoritması
CAM-ICU, deliryum tanısı için dört temel özelliği değerlendirir. Deliryum tanısı için (Özellik 1 VE Özellik 2) ARTI (Özellik 3 VEYA Özellik 4)'ten birinin pozitif olması gerekir.
- Özellik 1: Mental Durumda Akut Değişiklik veya Dalgalı Seyir: Hastanın bilinen başlangıç mental durumuna göre akut bir değişiklik var mı? Veya son 24 saat içinde mental durumunda dalgalanmalar gözlendi mi?
- Özellik 2: Dikkat Bozukluğu (Inattention): Bu, deliryumun en temel özelliğidir. Hastadan basit bir dikkat testini tamamlaması istenir (örn. harf veya resim tanıma). Testte başarısız olması dikkat bozukluğu olarak kabul edilir.
- Özellik 3: Bilinç Düzeyinde Değişiklik: Hastanın mevcut bilinç düzeyi, RASS (Richmond Ajitasyon-Sedasyon Skalası) kullanılarak değerlendirilir. RASS skorunun 0 (Uyanık ve Sakin) dışında herhangi bir değer olması bu özelliği pozitif yapar.
- Özellik 4: Organize Düşünce Bozukluğu: Hastaya basit mantık soruları ("Taş suda yüzer mi?") veya basit komutlar ("İki parmağını kaldır") verilir. Hatalı yanıtlar düşünce dağınıklığını gösterir.
Değerlendirme Ön Koşulu: CAM-ICU değerlendirmesi yapılabilmesi için hastanın uyandırılabiliyor olması gerekir. Eğer hasta derin sedasyon veya koma durumundaysa (RASS -4 veya -5), dikkatini değerlendirmek mümkün olmayacağı için CAM-ICU yapılamaz ve sonuç "Değerlendirilemez" olarak kabul edilir.
CAM-ICU'nun Geliştirilmesi
CAM-ICU, yoğun bakım ünitelerindeki (YBÜ) deliryumun sıklıkla gözden kaçırıldığı gerçeğine bir yanıt olarak geliştirilmiştir. 1990'larda Dr. Sharon Inouye tarafından geliştirilen orijinal Konfüzyon Değerlendirme Metodu (CAM), konuşabilen hastalarda deliryumu saptamada oldukça başarılıydı. Ancak, YBÜ'de yatan, entübe edilmiş ve konuşamayan hastalar için uygun değildi. Bu kritik boşluğu doldurmak amacıyla, Vanderbilt Üniversitesi'nden Dr. E. Wesley Ely liderliğindeki bir araştırma ekibi, CAM'in temel mantığını YBÜ ortamına uyarladı.
Dr. Ely ve ekibi, sözel iletişim gerektirmeyen basit komutlar ve dikkat testleri içeren bir algoritma oluşturdular. Bu yeni araç, yani CAM-ICU, YBÜ hemşireleri tarafından yatak başında hızla uygulanabilecek şekilde tasarlandı. 2001 yılında JAMA'da yayınlanan çığır açıcı çalışmaları, CAM-ICU'nun mekanik ventilatöre bağlı hastalarda bile deliryumu yüksek doğrulukla saptayabildiğini gösterdi. Bu çalışma, YBÜ'de deliryum taramasını rutin bir uygulama haline getirerek hasta bakım standartlarını dünya çapında yükseltti ve PADIS gibi uluslararası kılavuzların temelini oluşturdu.
Literatür ve Kaynakça
CAM-ICU, yoğun bakımda deliryum yönetimi konusundaki en iyi kanıta dayalı uygulamalardan biridir. Aşağıda, aracın geliştirilmesini ve kullanımını destekleyen temel bilimsel makaleler yer almaktadır.
- Ely, E. W., Inouye, S. K., Bernard, G. R., Gordon, S., Francis, J., May, L., ... & Dittus, R. S. (2001). Delirium in mechanically ventilated patients: validity and reliability of the Confusion Assessment Method for the Intensive Care Unit (CAM-ICU). JAMA, 286(21), 2703–2710. - (CAM-ICU'yu YBÜ ortamı için doğrulayan ve tanıtan orijinal ve temel makale.)
- Inouye, S. K., van Dyck, C. H., Alessi, C. A., Balkin, S., Siegal, A. P., & Horwitz, R. I. (1990). Clarifying confusion: the confusion assessment method (CAM). A new method for detection of delirium. Annals of Internal Medicine, 113(12), 941–948. - (CAM-ICU'nun temel aldığı, orijinal Konfüzyon Değerlendirme Metodu'nu (CAM) tanıtan çalışma.)
- Devlin, J. W., Skrobik, Y., Gélinas, C., et al. (2018). Clinical Practice Guidelines for the Prevention and Management of Pain, Agitation/Sedation, Delirium, Immobility, and Sleep Disruption in Adult Patients in the ICU. Critical Care Medicine, 46(9), e825-e873. - (Yetişkin YBÜ hastalarında ağrı, ajitasyon, deliryum ve uyku yönetimi için en güncel ve kapsamlı klinik uygulama kılavuzu. Deliryum taraması için CAM-ICU'yu önermektedir.)
- Gusmao-Flores, D., Salluh, J. I., Chalhub, R. Á., & Quarantini, L. C. (2012). The confusion assessment method for the intensive care unit (CAM-ICU) and intensive care delirium screening checklist (ICDSC) for the diagnosis of delirium: a systematic review and meta-analysis of clinical studies. Critical care, 16(4), R115. - (CAM-ICU'nun tanısal doğruluğunu inceleyen çok sayıda çalışmayı bir araya getiren bir sistematik derleme ve meta-analiz.)