CHA₂DS₂-VASc Skoru Hakkında Detaylar
CHA₂DS₂-VASc skoru, non-valvüler (kapak dışı) atriyal fibrilasyonu (AF) olan hastalarda bir yıl içinde iskemik inme (felç) geçirme riskini tahmin etmek için kullanılan, yaygın olarak kabul görmüş bir klinik risk skorlama sistemidir. Bu skor, klinisyenlerin kan sulandırıcı (oral antikoagülan) tedaviye başlama kararı vermelerine yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir.
Skalanın Bileşenleri
Skalanın adı, her biri belirli bir puan değerine sahip olan risk faktörlerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır:
- C - Congestive Heart Failure (Konjestif Kalp Yetmezliği): Kalp fonksiyon bozukluğu öyküsü. (1 Puan)
- H - Hypertension (Hipertansiyon): Yüksek kan basıncı öyküsü veya tedavisi. (1 Puan)
- A₂ - Age (Yaş) ≥ 75: Yaşın 75 veya üzeri olması. (2 Puan)
- D - Diabetes Mellitus (Diyabet): Şeker hastalığı varlığı. (1 Puan)
- S₂ - Stroke/TIA/Thromboembolism (İnme/GİA/Tromboemboli): Daha önce geçirilmiş inme, geçici iskemik atak (GİA) veya sistemik tromboemboli öyküsü. (2 Puan)
- V - Vascular Disease (Vasküler Hastalık): Geçirilmiş miyokard enfarktüsü (kalp krizi), periferik arter hastalığı veya aort plağı öyküsü. (1 Puan)
- A - Age (Yaş) 65-74: Yaşın 65 ile 74 arasında olması. (1 Puan)
- Sc - Sex category (Cinsiyet): Kadın cinsiyet. (1 Puan)
Skorun Yorumlanması ve Yönetim
Hesaplanan toplam skor, hastanın yıllık inme riskini belirler ve güncel kardiyoloji kılavuzlarına (örn. ESC - Avrupa Kardiyoloji Derneği) göre tedavi önerilerine rehberlik eder.
| CHA₂DS₂-VASc Skoru |
Yıllık Ayarlanmış İnme Riski |
Önerilen Tedavi (ESC Kılavuzlarına Göre) |
| 0 (Erkek) / 1 (Kadın) |
Çok Düşük |
Antitrombotik tedavi (kan sulandırıcı) düşünülmeyebilir. |
| 1 (Erkek) / 2 (Kadın) |
~ %1.3 - %2.2 |
Oral antikoagülan tedavi düşünülmelidir. |
| ≥ 2 (Erkek) / ≥ 3 (Kadın) |
≥ %2.2 |
Oral antikoagülan tedavi önerilir. |
Kanama Riski Değerlendirmesi: Antikoagülan tedavi kararı verilirken, hastanın inme riskinin yanı sıra kanama riski de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu amaçla, CHA₂DS₂-VASc skoruna ek olarak HAS-BLED gibi kanama riski skorlama sistemleri de kullanılmalıdır. Tedavi kararı, bu iki riskin dengelenmesiyle kişiye özel olarak verilmelidir.
Skorun Geliştirilmesi ve Tarihçesi
CHA₂DS₂-VASc skoru, kendisinden önce kullanılan ve daha basit olan CHADS₂ skorunun bir uzantısı ve iyileştirmesi olarak geliştirilmiştir. Orijinal CHADS₂ skoru yüksek riskli hastaları belirlemede etkili olsa da, skoru 0 veya 1 olan "düşük riskli" hastalar arasında hala önemli bir inme riski taşıyanları ayırt edemiyordu. Bu "gerçekten düşük riskli" hastaları daha iyi tanımlama ihtiyacı, yeni bir skorlama sisteminin geliştirilmesine yol açtı.
Bu çalışma, Birmingham Üniversitesi'nden (İngiltere) Profesör Gregory Y. H. Lip liderliğindeki bir araştırma grubu tarafından yürütülmüştür. Dr. Lip ve ekibi, 2010 yılında yayınladıkları makalede, CHADS₂ skoruna sık görülen üç ek risk faktörünü (Vasküler hastalık, Yaş 65-74 ve Cinsiyet kategorisi) ekleyerek CHA₂DS₂-VASc şemasını oluşturdular. Bu yeni skorun, özellikle düşük riskli olarak sınıflandırılan hastalarda inme riskini daha hassas bir şekilde öngördüğü kanıtlandı. Bu üstünlüğü sayesinde, CHA₂DS₂-VASc skoru ilk olarak 2010 Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC) kılavuzlarında önerildi ve o zamandan beri atriyal fibrilasyon hastalarında inme riski değerlendirmesi için dünya çapında altın standart haline geldi.
Literatür ve Kaynakça
CHA₂DS₂-VASc skorunun geliştirilmesi ve AF hastalarında risk belirlemedeki rolü, kardiyoloji alanındaki önemli yayınlar ve kılavuzlarla desteklenmektedir.
- Lip, G. Y., Nieuwlaat, R., Pisters, R., Lane, D. A., & Crijns, H. J. (2010). Refining clinical risk stratification for predicting stroke and thromboembolism in atrial fibrillation using a novel risk factor–based approach: the euro heart survey on atrial fibrillation. Chest, 137(2), 263-272. - (CHA₂DS₂-VASc skorunu ilk kez öneren ve doğrulayan temel makale.)
- Hindricks, G., Potpara, T., Dagres, N., et al. (2021). 2020 ESC Guidelines for the diagnosis and management of atrial fibrillation developed in collaboration with the European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS). European Heart Journal, 42(5), 373-498. - (CHA₂DS₂-VASc'nin standart kullanımını öneren en güncel ve kapsamlı Avrupa Kardiyoloji Derneği kılavuzu.)
- Gage, B. F., Waterman, A. D., Shannon, W., Boechler, M., Rich, M. W., & Radford, M. J. (2001). Validation of clinical classification schemes for predicting stroke: results from the National Registry of Atrial Fibrillation. JAMA, 285(22), 2864–2870. - (CHA₂DS₂-VASc'nin temel aldığı orijinal CHADS₂ skorunu tanıtan çalışma.)
- Camm, A. J., Kirchhof, P., Lip, G. Y., et al. (2010). Guidelines for the management of atrial fibrillation: The Task Force for the Management of Atrial Fibrillation of the European Society of Cardiology (ESC). European Heart Journal, 31(19), 2369-2429. - (CHA₂DS₂-VASc skorunun ilk kez resmi olarak önerildiği 2010 ESC kılavuzu.)