Kanada Kafa BT Kuralı

Kanada Kafa BT Kuralı Hakkında Detaylar

Kanada Kafa BT (Bilgisayarlı Tomografi) Kuralı, acil servislere başvuran hafif kafa travmalı (Glasgow Koma Skalası 13-15 arası, bilinç kaybı, amnezi veya oryantasyon bozukluğu olan) yetişkin hastalar için geliştirilmiş bir klinik karar aracıdır. Kuralın temel amacı, klinik olarak önemli beyin hasarı açısından çok düşük riskli olan hastaları belirleyerek gereksiz BT taramalarını ve buna bağlı radyasyon maruziyetini azaltmaktır.

Kuralın Uygulanması

Kural, iki ana risk grubuna ayrılmış 7 kriterden oluşur. Bu kriterlerden herhangi birinin hastada mevcut olması, beyin BT'si çekilmesi için bir endikasyon olarak kabul edilir. Eğer hiçbir kriter yoksa, BT taramasının gerekli olmadığı kabul edilir.

Yüksek Risk Kriterleri (Nöroşirurjikal Girişim Gerektirebilecek Hasar İçin)

1. Travmadan 2 saat sonra GKS skorunun 15'in altında olması
2. Açık veya çökme kırığı şüphesi
3. Kafa kaidesi kırığı bulgusu (göz çevresinde morarma, kulak arkasında morarma, kulak veya burundan beyin omurilik sıvısı gelmesi)
4. İki veya daha fazla kez kusma
5. Yaşın 65 veya üzerinde olması

Orta Risk Kriterleri (BT'de Beyin Hasarı Görülme Riski İçin)

6. Travma öncesi 30 dakikadan uzun süren retrograd amnezi (olayı hatırlayamama)
7. Tehlikeli travma mekanizması (araçtan fırlama, yayaya araç çarpması, 1 metreden veya 5 basamaktan daha yüksekten düşme)

Sonuç ve Klinik Anlamı

Bu kuralın duyarlılığı (hassasiyeti), nöroşirurjikal girişim gerektiren klinik olarak önemli beyin hasarlarını saptamada %100'e yakındır. Yani, kurala göre BT gerekmeyen bir hastanın önemli bir beyin hasarına sahip olma olasılığı son derece düşüktür. Bu, klinisyenlerin düşük riskli hastaları güvenle eve göndermelerine veya daha az yoğun bir şekilde takip etmelerine olanak tanır, bu da acil servis kaynaklarının daha verimli kullanılmasına yardımcı olur.

Kuralın Geliştirilmesi ve Tarihçesi

Kanada Kafa BT Kuralı, 2001 yılında Ottawa Üniversitesi'nde görevli bir acil tıp hekimi ve epidemiyolog olan Dr. Ian G. Stiell liderliğindeki büyük bir araştırma grubu (Canadian CT Head and C-Spine - CCC Study Group) tarafından geliştirilmiştir. O dönemde, hafif kafa travması ile acil servise başvuran hastalara artan bir oranda beyin tomografisi (BT) çekiliyordu. Bu durum, hem yüksek maliyete hem de hastaların gereksiz radyasyona maruz kalmasına neden oluyordu. Dr. Stiell ve ekibinin amacı, bu hasta grubundan hangilerinin gerçekten BT'ye ihtiyacı olduğunu belirleyecek, kanıta dayalı ve yüksek duyarlılığa sahip bir klinik karar kuralı oluşturmaktı.

Ekip, Kanada'daki çok sayıda acil serviste binlerce hastayı içeren prospektif bir kohort çalışması yürüttü. İstatistiksel analizler sonucunda, nöroşirurjikal bir girişim gerektiren veya BT'de beyin hasarı saptanan hastalarla en güçlü ilişkisi olan 7 klinik kriteri belirlediler. *The Lancet* dergisinde yayınlanan bu kural, klinik olarak önemli bir beyin hasarını kaçırma riskini neredeyse sıfıra indirirken (%100 duyarlılık), BT kullanımını önemli ölçüde azaltma potansiyeli gösterdi. Bu başarısı sayesinde, Kanada Kafa BT Kuralı dünya çapında acil tıp pratiğinin temel taşlarından biri haline geldi.

Literatür ve Kaynakça

Kanada Kafa BT Kuralı, çok sayıda çalışmada doğrulanmış ve acil tıp alanında en iyi bilinen klinik karar kurallarından biridir.

• Stiell, I. G., Wells, G. A., Vandemheen, K., et al. (2001). The Canadian CT Head Rule for patients with minor head injury. The Lancet, 357(9266), 1391-1396. - (Kanada Kafa BT Kuralı'nı dünyaya tanıtan orijinal ve temel makale.)
• Stiell, I. G., Clement, C. M., Rowe, B. H., et al. (2005). Comparison of the Canadian CT Head Rule and the New Orleans Criteria in patients with minor head injury. JAMA, 294(12), 1511-1518. - (Kuralı, benzer bir amaçla geliştirilen New Orleans Kriterleri ile karşılaştıran ve Kanada Kuralı'nın daha yüksek özgüllüğe sahip olduğunu gösteren önemli bir çalışma.)
• American College of Emergency Physicians Clinical Policies Subcommittee on Neuroimaging and Decisionmaking in Adult Mild Traumatic Brain Injury. (2008). Clinical policy: neuroimaging and decisionmaking in adult mild traumatic brain injury in the acute setting. Annals of Emergency Medicine, 52(6), 714-748. - (Amerikan Acil Tıp Hekimleri Koleji'nin (ACEP), hafif kafa travması yönetiminde Kanada Kafa BT Kuralı gibi karar araçlarının kullanımını öneren kılavuzu.)