Düzeltilmiş QT (QTc) İntervali Nedir?
QT intervali, bir elektrokardiyogram (EKG) üzerinde Q dalgasının başlangıcından T dalgasının sonuna kadar olan süreyi ölçer. Bu süre, kalbin ventriküllerinin elektriksel olarak kasılması (depolarizasyon) ve ardından gevşemesi (repolarizasyon) için geçen toplam zamanı temsil eder. QT intervalinin süresi kalp hızı ile doğrudan ilişkilidir; kalp hızlandıkça QT kısalır, yavaşladıkça uzar.
Düzeltilmiş QT (QTc), ölçülen QT intervalinin kalp hızından bağımsız hale getirilmiş, yani standart bir kalp hızına (genellikle 60 atım/dakika) göre ayarlanmış halidir. Bu düzeltme, farklı kalp hızlarına sahip bireyler arasında veya aynı bireyin farklı zamanlardaki EKG'leri arasında tutarlı bir karşılaştırma yapabilmek için kritik öneme sahiptir. QTc'nin anormal şekilde uzaması, hayatı tehdit eden ventriküler aritmiler (Torsades de Pointes gibi) için bir risk faktörüdür.
QTc Hesaplama Formülleri
QTc'yi hesaplamak için birkaç farklı formül geliştirilmiştir. Bu araç, en yaygın olarak kullanılan dört formülü de hesaplar:
- Bazett Formülü: En yaygın kullanılan formüldür ancak çok hızlı veya çok yavaş kalp hızlarında ( > 100 veya < 60 bpm) daha az güvenilirdir. Formülü: QTc = QT / √RR
- Fredericia Formülü: Özellikle yüksek kalp hızlarında Bazett'e göre daha doğru sonuçlar verdiği kabul edilir. Formülü: QTc = QT / (RR)^(1/3)
- Framingham Formülü: Geniş bir popülasyon çalışmasından türetilmiştir ve doğrusal bir düzeltme kullanır. Formülü: QTc = QT + 0.154 * (1 - RR)
- Hodges Formülü: Başka bir doğrusal düzeltme yöntemidir ve kalp hızı 60 bpm'den saptıkça düzeltme yapar. Formülü: QTc = QT + 1.75 * (Kalp Hızı - 60)
*Yukarıdaki formüllerde RR intervali, iki ardışık R dalgası arasındaki süredir ve RR (saniye) = 60 / Kalp Hızı (BPM) formülüyle hesaplanır. QT intervali ise milisaniye cinsinden girilmelidir.
Klinik Önemi ve Normal Değerler
QTc intervalinin değerlendirilmesi şu durumlar için hayati önem taşır:
- Uzun QT Sendromu (LQTS): Konjenital (doğuştan) veya kazanılmış (ilaçlar, elektrolit bozuklukları) nedenlerle ortaya çıkabilen ve ani kardiyak ölüm riskini artıran bir durumdur.
- İlaç Etkileri: Birçok ilaç (bazı antibiyotikler, antiaritmikler, antidepresanlar) QT intervalini uzatabilir. Bu nedenle bu ilaçları kullanan hastaların EKG takibi önemlidir.
- Elektrolit Bozuklukları: Hipokalemi (düşük potasyum), hipokalsemi (düşük kalsiyum) ve hipomagnezemi (düşük magnezyum) QT intervalini uzatabilir.
Genel olarak kabul edilen QTc normal değerleri (formüle göre küçük farklılıklar gösterebilir):
- Erkekler: ≤ 430-450 ms
- Kadınlar: ≤ 450-470 ms
- Sınırda Uzun (Borderline): Erkeklerde 451-470 ms, kadınlarda 471-480 ms.
- Anormal Derecede Uzun: > 470 ms (erkek) ve > 480 ms (kadın) genellikle anormal kabul edilir ve artmış aritmi riski ile ilişkilidir.
Feragatname: Bu hesaplama aracı, yalnızca eğitim ve bilgilendirme amaçlıdır; profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavinin yerini tutmaz. QTc değerlerinin yorumlanması ve klinik karar verme süreci mutlaka kalifiye bir sağlık profesyoneli tarafından yapılmalıdır.