San Francisco Senkop Kuralı (SFSR) Hakkında Detaylar
San Francisco Senkop Kuralı (SFSR), acil servise bayılma (senkop) şikayeti ile başvuran hastalar arasından, kısa bir süre içinde (genellikle 7-30 gün) ciddi bir olumsuz sonuç (ölüm, miyokard enfarktüsü, aritmi, pulmoner emboli, inme, kanama gibi) yaşama riski yüksek olanları hızlı bir şekilde belirlemek amacıyla geliştirilmiş bir klinik karar aracıdır.
Kuralın Amacı ve CHESS Kriterleri
SFSR'nin temel amacı, acil servislerdeki yoğunluk içinde, güvenle eve gönderilebilecek düşük riskli hastalar ile hastaneye yatırılarak daha ileri tetkik ve gözlem gerektiren yüksek riskli hastaları ayırt etmektir. Kural, CHESS kısaltmasıyla akılda tutulan beş kriterden oluşur. Bu kriterlerden herhangi birinin varlığı, hastayı yüksek riskli olarak sınıflandırır.
- C - Congestive Heart Failure: Hastanın bilinen konjestif kalp yetmezliği öyküsünün olması.
- H - Hematocrit: Kan sayımında hematokrit değerinin %30'un altında olması (anemiye işaret eder).
- E - ECG Abnormalities: Başvuru anındaki EKG'nin anormal olması (yeni iskemik değişiklikler, non-sinüs ritimler, ileti bozuklukları vb.).
- S - Shortness of Breath: Hastanın senkopla ilişkili nefes darlığı tariflemesi.
- S - Systolic Blood Pressure: Acil servise başvuru anında sistolik kan basıncının 90 mmHg'dan düşük olması (hipotansiyon).
Kuralın Yorumlanması
SFSR'nin yorumu oldukça basittir:
- YÜKSEK RİSK (Kural Pozitif): Yukarıdaki 5 kriterden en az bir tanesi mevcutsa, hasta kısa dönemde ciddi bir sonuç açısından yüksek riskli kabul edilir. Bu hastaların genellikle hastaneye yatırılarak altta yatan nedenin araştırılması önerilir.
- DÜŞÜK RİSK (Kural Negatif): Yukarıdaki 5 kriterin hiçbiri mevcut değilse, hasta ciddi bir sonuç açısından düşük risklidir. Altta yatan başka endişe verici bir durum yoksa, bu hastaların acil servisten güvenle taburcu edilmesi düşünülebilir.
Sınırlılıklar ve Tartışmalar: San Francisco Senkop Kuralı ilk yayınlandığında yüksek bir duyarlılık göstermiş olsa da, daha sonra yapılan çok sayıda dış doğrulama çalışmasında sonuçlar değişkenlik göstermiştir. Bazı çalışmalar, kuralın ciddi sonuçları olan bazı hastaları atlayabildiğini (düşük duyarlılık) göstermiştir. Bu nedenle, birçok güncel kılavuz SFSR'nin tek başına bir taburculuk kararı için kullanılmasını önermemektedir. Bu kural, hekimin genel klinik yargısının ve deneyiminin yerine geçmemeli, sadece onu destekleyici bir araç olarak kullanılmalıdır.
Geliştiricisi: Dr. Dennis Quinn ve Ekibi
San Francisco Senkop Kuralı, 2004 yılında Kaliforniya Üniversitesi, San Francisco (UCSF) Acil Tıp bölümünden Dr. Dennis Quinn ve meslektaşları tarafından geliştirilmiştir. Dr. Quinn ve ekibinin amacı, acil servislerde sıkça karşılaşılan ve yönetimi zor olabilen senkop vakalarında, hekimlerin karar verme sürecini basitleştirecek bir araç oluşturmaktı. Hangi hastanın güvenle eve gönderilebileceğini, hangisinin ise potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir durum nedeniyle hastaneye yatırılması gerektiğini ayırt etmek için basit, akılda kalıcı ve yatak başında uygulanabilir bir kural geliştirmeyi hedeflediler.
Bu amaçla, senkopla başvuran geniş bir hasta grubunu prospektif olarak inceleyerek, kısa dönemde ciddi sonuçlarla en güçlü şekilde ilişkili olan 5 değişkeni belirlediler ve bunları "CHESS" kısaltması altında topladılar. Orijinal çalışmalarında yüksek duyarlılık gösteren bu kural, senkop hastalarına yönelik risk değerlendirmesi alanında önemli bir tartışma başlatmış ve sonraki yıllarda çok sayıda validasyon çalışmasına konu olmuştur.
Literatür ve Kaynakça
San Francisco Senkop Kuralı'nın (SFSR) geliştirilmesi, doğrulanması ve klinik uygulamadaki tartışmalı yeri hakkında bilgi veren bazı temel akademik kaynaklar aşağıda listelenmiştir.
- Quinn, J., McDermott, D., Stiell, I., Kohn, M., & Wells, G. (2004). The San Francisco Syncope Rule to predict patients with short-term serious outcomes. Annals of Emergency Medicine, 43(2), 224-232. - (SFSR'nin ilk kez tanımlandığı ve geliştirildiği orijinal makale.)
- Birnbaum, A., Esses, D., Bijur, P., Wollowitz, A., & Gallagher, E. J. (2008). Failure to validate the San Francisco Syncope Rule in an independent emergency department population. Annals of Emergency Medicine, 52(2), 151-159. - (Kuralın bağımsız bir popülasyonda doğrulanamadığını gösteren ve sınırlılıklarını vurgulayan önemli bir çalışma.)
- Saccilotto, R. T., Nickel, C. H., Bucher, H. C., et al. (2011). San Francisco Syncope Rule to predict short-term serious outcomes: a systematic review and meta-analysis. Journal of the American College of Cardiology, 58(17), 1715-1723. - (SFSR'nin tanısal doğruluğunu inceleyen ve değişken performansını ortaya koyan bir meta-analiz.)
- Shen, W. K., Sheldon, R. S., Benditt, D. G., et al. (2017). 2017 ACC/AHA/HRS guideline for the evaluation and management of patients with syncope. Journal of the American College of Cardiology, 70(5), e39-e110. - (Senkop yönetimi üzerine güncel kılavuzlar, SFSR gibi risk belirleme kurallarının rolünü ve sınırlılıklarını tartışır.)
Feragatname: Bu skorlama sistemi, hekimin klinik yargısını desteklemek için bir araçtır ve tek başına kullanılmamalıdır. Bir hastanın taburculuk kararı, sadece bu kurala değil, hastanın tam klinik değerlendirmesi, ek bulgular ve hekimin tecrübesine dayanmalıdır.