Tıbbi Kısaltma ve Reçete Okuma Yardımcısı

Reçetenizde veya doktor notunuzda anlamadığınız bir kısaltma mı var? Buraya yazarak anlamını öğrenin.

Reçetelerdeki Kısaltmalar Ne Anlama Geliyor?

Doktorlar ve eczacılar, reçete yazarken veya not alırken zamandan tasarruf etmek için Latince kökenli standart kısaltmalar kullanırlar. Bu kısaltmalar, ilacın nasıl, ne zaman ve ne sıklıkla kullanılacağını belirtir. Ancak bu "jargon", hastalar için kafa karıştırıcı olabilir. Bu araç, en sık kullanılan kısaltmaları ve anlamlarını sizin için bir araya getirerek ilaçlarınızı doğru kullanmanıza yardımcı olmayı hedefler.

Yaygın Tıbbi Kısaltmalar ve Anlamları

Kısaltma	Latince Kökeni	Türkçe Anlamı
AC	Ante Cibum	Yemekten önce
PC	Post Cibum	Yemekten sonra
PO	Per Os	Ağızdan
IM	Intramuscular	Kas içine
IV	Intravenous	Damar içine
SC	Subcutaneous	Deri altına
BID / 2x1	Bis in die	Günde iki kez
TID / 3x1	Ter in die	Günde üç kez
QID / 4x1	Quater in die	Günde dört kez
PRN	Pro re nata	Gerektiğinde
STAT	Statim	Hemen, derhal
gtt	Guttae	Damla

Tıbbi Kısaltmaların Kökeni ve Güvenlik

Tıbbi kısaltmaların büyük bir çoğunluğu, tıbbın evrensel dili olarak kabul edildiği dönemlerden kalma Latince ifadelere dayanır. "Per Os" (ağızdan), "Ante Cibum" (yemekten önce) veya "Bis in die" (günde iki) gibi ifadeler, dünyanın her yerindeki hekimlerin ve eczacıların anlayabileceği standart bir dil oluşturma amacı taşıyordu. Bu, hem iletişimi hızlandırıyor hem de karışıklığı önlüyordu.

Modern Tıpta Güvenlik İhtiyacı

Ancak modern tıp pratiğinde, el yazısının zor okunması, benzer kısaltmaların karıştırılması (örn. Q.D. - günde bir kez ile Q.I.D. - günde dört kez) gibi nedenlerle bu kısaltmaların ciddi ilaç hatalarına yol açabileceği anlaşılmıştır. Bu nedenle, ABD'deki The Joint Commission gibi hasta güvenliği kuruluşları, hata riskini azaltmak için "Kullanılmaması Gereken Kısaltmalar" listeleri yayımlamıştır. Örneğin, "U" (ünite) yerine "unit" yazılması, "μg" (mikrogram) yerine "mcg" yazılması gibi standartlar, olası on kat doz hatalarını önlemeyi amaçlar.

Bu araç yaygın kısaltmaları anlamanıza yardımcı olsa da, en güvenli yolun daima sağlık profesyonelleri ile doğrudan iletişim kurmak olduğu unutulmamalıdır.

Literatür ve Kaynakça

Tıbbi kısaltmaların kullanımı, standardizasyonu ve hasta güvenliği üzerindeki etkileri hakkında bilgi veren bazı temel kaynaklar aşağıda listelenmiştir.

Davis, N. M. (2005). Medical abbreviations: 30,000 conveniences at the expense of safety and clarity. Neil M. Davis Associates. - (Tıbbi kısaltmaların yaygınlığı ve yarattığı güvenlik riskleri üzerine kapsamlı bir kaynak.)
The Joint Commission. Official "Do Not Use" List. Erişim Tarihi: 27 Haziran 2025. https://www.jointcommission.org/ - (Hasta güvenliğini artırmak amacıyla kullanımından kaçınılması gereken tehlikeli kısaltmaların resmi listesi.)
Institute for Safe Medication Practices (ISMP). ISMP List of Error-Prone Abbreviations, Symbols, and Dose Designations. Erişim Tarihi: 27 Haziran 2025. https://www.ismp.org/ - (İlaç hatalarına yol açma potansiyeli yüksek olan ve dikkatli kullanılması gereken kısaltmalar listesi.)
Cheng, C. M. (2003). Let's get rid of "prn". Medsurg Nursing, 12(3), 195. - ("Gerektiğinde" anlamına gelen PRN kısaltmasının bile yarattığı belirsizlikler ve potansiyel tehlikeler üzerine bir tartışma.)

YASAL UYARI: Bu araç sadece bilgilendirme ve eğitim amaçlıdır. Bir ilacın nasıl kullanılacağı konusunda en ufak bir tereddütünüz varsa, bu araca güvenerek hareket etmeyin. Mutlaka ve öncelikle ilacı size reçete eden doktorunuza veya ilacı aldığınız eczacınıza danışın. Yanlış anlaşılan bir doz veya kullanım şekli tehlikeli sonuçlara yol açabilir.